نگرشی بر واحدهای اندازه‌گیری آرامگاه‌های هخامنشی

نگرشی بر واحدهای اندازه‌گیری آرامگاه‌های هخامنشی

نوشته : مهندس مجدالدین رحیمی

تقریباً تاکنون هیچ چیز درباره اسلوب و روش سبک و سنگ و پیمانه شناسی در سلسله هخامنشی ایرانی یافت نشده است. بطور معمول مشخص شده است که این درست نیست که ما واحدها و اندازه‌های علم سنگ و پیمانه شناسی را فقط از طریق اندازه‌ها و ابعاد بدست آمده از مطالعه ساختمان‌ها و عمارت بدست آوریم. اما تعدادی از این نمونه اندازه‌ها و ابعاد در ارتباط با دیگر مدارک نتایج احتمالی و غیر قطعی درباره آثار هخامنشیان را بدست می‌آورد. با استفاده از گروهی از ابعاد و اندازه‌های موجود می‌توان استفاده از یک فوت (Foot) یعنی تقریباً 34.5 سانتی‌متر و یک ذرع (ell) که تقریباً 51.5 سانتی‌متر است را بدست آورد.

یک سوال: آیا این واحدها در جاهای دیگر هم استفاده شده است یا خیر؟

به نظر می‌رسد که در هند این نوع واحدها شناخته شده است و دیده شده‌است. ارتفاع شش یا هفت پلکان مقبره Pyramid در Sardis(ساردیس) که از جنبه‌های بسیاری شبیه مقبره کوروش است نیز برابر 34-35cm است. شواهد گوناگونی وجود دارد که نشان می‌دهد همین ابعاد و واحدها در معماری قدیم سبک ایونیکی (که یک ذرع تقریباً 51-52cm و یک فوت برابر با 34-35cm است.) نیز بطور عادی و به وضوح استفاده شده است. اما درست است که بگوئیم سبک ایونیکی منشا شرقی (آسیایی) و مصری دارد. چنین اسلوب و قاعده‌ای در مصر نیز دیده شده است، هم چنین در منطقه Mesopotamian نیز دیده شده است.

شواهد و مدارکی از ابعاد و اندازه‌های کتیبه‌هایی در خاکبرداری‌های انجام شده از آثار تاریخی مخصوصاً کتیبه "Esagila" نشان می‌دهد که در زیگورات "Ziggurat" (در معماری بابلی‌های قدیم،) نیز از ابعاد 34cm فوت و یک ذرع معادل 51cm نیز استفاده می‌شده است. تحقیقات روس‌ها بروی Urata (یورات) نیز ثابت کرده است که از اندازه یک ذرع معادل 51.8cm استفاده‌شده است. در عمارت‌های ایرانی دوره میانی (Median) نیز یک فوت معادل 35cm بوده است.

با توجه به واحدهای اندازه‌گیری امروزی می‌توان نزدیکترین واحدهای به کار رفته در این بناها را  یک ذرع تقریباً 51-52 سانتی‌متر و یک فوت برابر با 34-35 سانتی‌متر معرفی نمود.