تخت جمشید ( پارسه )

تخت جمشید ( پارسه )

پارسه سکوت نیست ُ حقیقتی است که بر سنگ نوشته اند .
تخت جمشید ( پارسه )

تخت جمشید ( پارسه )

پارسه سکوت نیست ُ حقیقتی است که بر سنگ نوشته اند .

پل های تاریخی استان فارس

 پل آب رسانی تنگ دالون

این پل در مسیرلار- بندرعباس و در حدود 115 کیلومتری لار در" تنگ دالون" واقع شده و وظیفه انتقال آب را از یک کناره دره به کناره دیگر آن بر عهده داشت. طول پل حدود 90 متر و عرض رویه آن 10/1 متر است. بر این رویه ، تنبوشه (  لوله ی سفالین که در زیر خاک یا میان دیوار کار گذارند تا از آن آب عبور کند ) هایی به قطر50 سانتی متر قرار داشت که آب از درون آنها جاری بود. پایه های پل در جهت مخالف جریان ، نوک تیز و در جهت دیگر، به صورت مدور شکل گرفته و طاق ها نیز مدور است. با توجه به این که راه کاروان رو لار- بندرعباس ، از راه های مهم صفوی بود و تعدادی از آثار باستانی منطقه "تنگ دالون" نیز مربوط به این دوره است ، این پل نیز احتمالاً به دوره صفوی تعلق دارد.  و یکی از مشخصه های آن اینست که با توجه به عرض کمِ رویه پل ،  برای عبور و مرورمسافران مورد استفاده نبود.

پل ایزدخواست

این پل نزدیک روستای ایزدخواست و مجاور کاروانسرایی در مسیر کاروان رو شیراز- اصفهان ، در دوره صفوی ساخته شد. این پل 50/67 متر طول -  با احتساب جان پناه ها 50/4 متر عرض و حداکثر 3 متر ارتفاع دارد. طاق های پل جناغی است و در ساخت پل، علاوه بر قطعات سنگ لاشه ، از آجر استفاده شده است.

پل پاسارگاد

بقایای این پل در جریان حفاری های باستان شناسی، در محدوده کاخ ها و باغ های پاسارگاد کشف و شناسایی شد. پل پاسارگاد 16 متر طول دارد که تقریباً برابر با پهنای  بستر رودخانه ( 65/15 متر)  است. عرض پل نیز حدود همین مقدار بود و سطح چوبی آن روی سه ردیف پایه سنگی پنج تایی قرار می گرفت.

پل خان مرودشت

این پل نزدیک مرودشت و در مسیر شیراز- اصفهان روی رودخانه کُر بنا شده و از آثار دورصفویه است که بین سال 1021 تا 1043 هـ. ق توسط " امامقلی خان" حکمران فارس ساخته شده است. انتخاب محل احداث پل با دانش زیاد صورت گرفته و پایه های پل روی بستر صخره ای رودخانه قرار دارد. همین امر موجب استحکام و ماندگاری پل در طول چند قرن شده است. اهمیت این انتخاب زمانی مشخص می شود که بدانیم در دوره اخیر برای احداث پل جدیدی در این محل، به علت نامناسب بودن خاک و لجن زار بودن اطراف رودخانه ، نهادن پایه ها روی شالوده طبیعی ممکن نشد و از این رو، پلی آهنی تهیه کرده اند و آن را بر روی چند شمعک قرار داده اند. پل دارای پنج دهانه است و پایه های آن استحکام زیادی دارد. قسمتی از پل که در دوره های بعد مرمت شده کاملاً متمایز است.

پل دارابگرد

بقایای پل در12 کیلومتری داراب و کنار دروازه شهر قدیمی دارابگرد واقع شده و از آثار دوره ساسانی است. این پل ، ارتباط شهر دارابگرد را با نقاط دیگر از روی خندق دور شهر فراهم می ساخت. پل 100 متر طول و 10/6 متر ارتفاع داشت و از قطعه سنگ هایی به ابعاد مختلف ساخته شده و احتمالاً دارای طاق هایی مدور نیز بود.

پل رودخانه خشک شیراز

این پل در داخل شهر شیراز و نزدیک دروازه اصفهان واقع شده و ظاهراً از ساخته های کریم خان زند است که بعدها تعمیر و بازسازی شده است. این پل به نام پل "علی ابن حمزه" نیز  مشهور است.

پل شهر قدیمی استخر

بقایای این پل در شمال شرق و خارج از حصار و دروازه شهر قدیمی استخر- واقع در جلگه مرودشت و بر بستر رود پلوار واقع شده و ظاهراً از آثار دوره ساسانی است.

این پل در مسیری که به طرف سیوند، پاسارگاد و نقش رستم می رفت و بر سر راه قدیم شاهی شوش به پاسارگاد، قرار داشت. پل حدود56 متر طول و پنج  پایه داشت. پایه جانب حصار شهر20/8 متر طول و شش متر پهنا دارد. پایه های دیگر به فاصله 40/8 متر از یکدیگر قرار گرفته، 20/8 متر طول و 60/4 متر پهنا دارند. در این محل بقایای دو سد شناسایی شده که احتمالاً برای تأمین آب مصرفی شهر استخر کاربرد داشت.

پل کوار

این پل در یک کیلومتری کوار و در مسیر قدیمی شیراز- فیروزآباد که به کناره خلیج فارس منتهی می شد، روی رودخانه " قره آقاج " بنا شده و ظاهراً بنای اولیه آن به دوره ساسانی تعلق دارد که در دوره های بعد به ویژه دوره صفویه و قاجاریه بازسازی شده است. پل کوار 125 متر طول، 30/10 مترارتفاع و 80/3 متر عرض با احتساب جان پناه ها و شش دهانه به ابعاد مختلف داشت که امروزه  دو دهانه میانی آن فرو ریخته است. پایه ها در جهت بالا دست و پایین دست دارای موج شکن های نوک تیز است که شکل های آنها با توجه به شالوده صخره ای و بازسازی های صورت گرفته ، متفاوت است. مصالح مورد استفاده ، قطعات سنگ های طبیعی به اشکال و ابعاد مختلف و ملات ساروج است. پایه های پل هر کدام جداگانه بر روی صخره های طبیعی بستر رودخانه قرار گرفته و به همین جهت، نقشه پل متناسب با موقعیت این صخره ها در بستر رودخانه شکل گرفته است. چنین ساختار و شالوده ای، سبب استحکام و ماندگاری زیاد پل کوار شده است. در قسمت انتهای جنوبی پل و میانه ی پایه ، متکی به صخره کناره رودخانه و نیز روی اولین پایه انتهای  شمالی پل اتاقی قرار دارد که دسترسی به آنها در مواقع کم آبی از روی صخره بستر رودخانه و توسط چند پله صورت می گیرد. این اتاق ها جهت اطراق و استراحت مسافران یا اقامت محافظان پل مورد استفاده بود.

پل قاضیان ( خرم بید)

بقایای این پل در مسیر کاروان رو شیراز- آباده، بعد از دیدگان و قادرآباد و مجاور روستای قاضیان ، بر بستر  رودخانه پلوار واقع شده و از آثار اواخر دوره قاجاریه است که امروزه تنها بقایای دو انتها و یکی از پایه های میانی آن بر جای مانده است. پل قاضیان به روزگار آبادانی ، با احتساب دو انتهای آن ، حدود70 متر طول، 30/9 متر عرض و5 دهانه آب گذر داشت. از چهارپایه میانی پل، تنها بقایای یکی به پهنای 20/4 متر بر جای مانده است. با توجه به نمونه باقی مانده، پایه ها در جهت مخالف جریان آب دارای موج شکن های مثلثی و کف رودخانه در محل برپایی پل، سنگفرش بود. ارتفاع پل از سطح سنگفرش به شش متر می رسید. مصالح مورد استفاده در پل، قطعات سنگ و آجر است. مجاور و پایین دست این پل، بقایای پل قدیمی تری نیز شناسایی شده است.

پل مشیر

این پل در شهرستان کازرون و سر راه شیراز- بوشهر واقع شده و در دوره قاجاریه توسط " میرزا محمدعلی وزیر" ملقب به مشیر الملک ساخته شده است. پل مشیر درخط مستقیم و با دهانه های متعدد، روی رودخانه ساخته شده و مصالح مورد استفاده در آن ، سنگ با ملات گچ و ساروج است. نوع قوس طاق ها جناغی است و در ساخت آنها از سنگ های تراشیده منظم استفاده شده. همچنین در نمای پل نیز از سنگ های تراشیده استفاده شده است. پایه های پل در جهت دیگر موج شکن مدوراست . با ساخت پل جدید جاده شیراز- بوشهر، "پل مشیر" ، دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.

پل مهر نرسه

در 15 کیلومتری فیروزآباد، در تنگه ای در مسیر فیروزآباد شیراز، در کوه جنوبی و کنار نقش برجسته اردشیر ساسانی، آثار یک کتیبه پهلوی در هفت سطر وجود دارد که ترجمه ی آن بر اساس مطالعات پروفسور" هنینگ " استاد زبان پهلوی دانشگاه لندن ، چنین است:" این پل به دستور مهرنارسه ورزگ فرمازاد برای شادی روح او به هزینه خودش ساخته شد. هرکس از این راه عبور کند، برای مهرنارسه و پسرانش به خاطر ساختن این پل درود فرستد. با کمک و لطف خداوند، نادرستی و فریب در آنجا نخواهد بود". مهرنرسه یا مهرنارسه، از بزرگ ترین فرمانداران و وزیران ساسانی بود که وزارت سه پادشاه قرن پنجم میلادی را برعهده داشت و کارهای عمرانی بسیار انجام داد. بقایای اندکی از پل در این محل مشهود است.

پل نو

این پل که امروزه تنها بقایای پایه های آن برجای مانده، در دشت مرودشت و راه کاروان رو شیراز اصفهان، روی رودخانه کر قرار دارد و احتمالاً از آثار دوره صفوی است که در دوره های بعد تعمیر و مرمت شده است. نزدیک این پل، آثار شناخته شده کوه قلعه از جمله کاروانسرا و آثار هخامنشی کوه ایوب قرار گرفته است.از آنجا که این بنا به پل نو شهرت داشت، می بایست در این محل پل قدیمی تری بوده باشد. امروزه آثار اندکی از پل قدیمی قابل شناسایی است. در سال های اخیر، برای گذر از رودخانه، لوله های بتونی بزرگی در کنار هم و در بستر رودخانه قرار داده اند که آسیب های زیادی به این پل وارد آورده است.

کتاب میراث فرهنگی استان فارس -  زهره پری نوش - سایت تبیان

ناظم زارع کارشناس مرمت آثار هنری

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد